دکتر جلیلی روز سه شنبه در جمع مردم قم به نکته ای کلیدی اشاره کرد که در عین نشان دادن شجاعت نزدیکی بیش از پیش تفکر سیاسی وی به تفکر ناب اسلامی را نشان داد. در حالی که برخی از نامزد های ریاست جمهوری در این روز های داغ انتخاباتی با مطرح کردن شعار های مردم پسند سعی در جلت توجه و رای مردم دارند دکتر جلیلی با طرح صادقانه و بی پروای شاخصه های اصیل تفکر ناب انقلابی و اسلامی چهره ای روشن و صریح از دیدگاه های سیاسی انقلاب اسلامی را به نمایش می گذارد.
تنش زدایی از جمله شعار های آشنایی است که در این انتخابات و ادوار گذشته بار ها از زبان کسانی شنیده شده است که با مطرح کردن آن نوید آرامش بین المللی و امنیت دیپلماتیک را به مردم می دهند و با نشان دادن تنش های سیاسی و دیپلماتیک جمهوری اسلامی در عرصه ی روابط خارجی مخصوصا با آمریکا و شماری از دولت های اروپایی برقراری آرامش و ثبات در این زمینه را به جامعه مژده می دهند. اما نگاه محققانه، کارشناسانه و واقع بینانه نشان دهنده ی این حقیقت است که در ورای ظاهر زیبا و دلپذیر این شعار واقعیتی تلخ و خطرناک وجود دارد که منافع و استقلال ملی را مورد تهدید قرار می دهد.
تنش زدایی یا تعابیر دیگر آن مانند مبارزه با خشونت خود عبارتی پارادوکسیکال و متناقض نما است که خودش خودش را نقض می کند. یعنی تنش زدایی به معنای مطلق در نهایت منجر به ایجاد و توسعه ی تنش می شود. برای روشن تر شدن مطلب باید این شعار و سردهندگان آن را تا حدودی مورد واکاوی قرار داد. باید از کسی که شعار نفی خشونت و تنش می دهد پرسید تا چه اندازه پای این شعار می ماند و به آن پایبندی دارد؟ به بیانی دیگر حاضر است چه اندازه در راستای از بین بردن خشونت ایستادگی و هزینه کند؟ آیا این افراد التزام عملی نیز به این شعار دارند یا صرفا از آن به عنوان عاملی در راستای جلب توجه مردم و در نتیجه تصاحب آرای آنان استفاده می کنند؟
کسی که به این سوال پاسخ مثبت دهد ناگریز باید بپذیرد که در عالم واقع همیشه خشونت و تنش با گفتگو و مذاکره قابل حل نیست. مثال بارز این حالت جنگ تحمیلی عراق به جمهوری اسلامی است که تنشی عظیم بود و به حکم بدیهی عقل مذاکره و گفتگو هیچ کارکرد و تاثیر مثبتی در رفع آن نداشت و تنها راه مقابله با این تنش دفاع همه جانبه بود که طبیعتا این دفاع از نظر تنش بودن تفاوتی با حمله عراق نداشت. هم حمله ی عراق تنش بود و هم دفاع جمهوری اسلامی. حمله ی عراق تنشی بود که برای از بین بردن آن چاره ای جز تنشی دیگر به نام دفاع مقدس وجود نداشت. پس تنش در جای خود و زمانی که در مسیر تحقق آرمان های الهی و دفاع از کیان اسلامی قرار بگیرد می تواند مقدس هم باشد!
حالا فرض کنید شعار تنش زدایی در دوران دفاع مقدس می توانست چه اثرات مخرب و ویرانگری را متوجه منافع ملی و استقلال جمهوری اسلامی کند و در نقطه ی مقابل تنشی به نام دفاع مقدس در جبهه های نبرد چگونه توانست همه ی این تهدید ها را برطرف و تنش ها را از بین ببرد. آری! خیلی وقت ها تنش را فقط با تنش می توان درمان کرد. لذا شعار تنش زدایی به صورت کلی شعاری نادرست است که نه تنها در راستای حفظ منافع ملی کارکرد صحیحی ندارد بلکه تهدید های بسیار ویرانگری را نیز متوجه کشور می کند.
نفی مطلق تنش عملا منتهی به رشد تنش می شود و مبارزه با تنش و خشونت گاهی فقط از راه خشونت و تنش ممکن است. وجود ابوابی نظیر امر به معروف و نهی از منکر -در مراتب بالای آن- و جهاد در گفتمان اسلامی دلیل روشنی بر غیردینی بودن این شعار دارد. باید توجه داشت که این شعار و این نوع نگاه در واقع منجر به ایجاد دیپلماسی و سیاستی واداده و منفعل خواهد شد که در مقابل هر تنش و تهدیدی با پناه بردن به این شعار از بخش از منافع ملی چشم پوشی و با این نرمش بیجا زمینه را برای توسعه ی تهدید و تنش مهیا خواهد کرد. روندی که در سال های تسلط گفتمان اصلاحات بر دیتگاه دیپلماسی و شورای امنیت شاهد آن بودیم و تبعات بسیار منفی آن سرانجام موجب اعتراض و ورود مستقیم مقام معظم رهبری به این ماجرا داشت.
البته باید توجه داشت که تعبیر تنش زدایی با تنش گریزی متفاوت است. مسلما تا جایی که امکان داشته باشد حل دعاوی و مناقشات از راه دیپلماتیک و گفتگو های سازنده بر راه های تنش آمیز رجحان دارد و هزینه های کمتری را متوجه کشور می کند. اما این مفهوم با تنش زدایی و انکار کامل تنش کاملا متفاوت و بیگانه است.
شعاری که دکتر جلیلی جایگزین این شعار نادرست کرد تهدیدزدایی بود. تهدید زدایی به این معناست که سیاست خارجی و مشی دیپلماتیک کشور باید به گونه ای باشد که در مقابل تهدید هایی که متوجه منافع ایران است خاصیت بازدارندگی داشته باشد و با نگرشی شجاعانه مبتنی بر آموزه های ناب دینی در زمینه ی ارتباطات و تعامل بین المللی با هر تنش ، خشونت و تهدیدی ولو با ابزار تنش و تهدید مقابله کند. این اتفاقی بود که در سال های دبیری دکتر سعید جلیلی در شورای عالی امنیت ملی رخ داد و به حق از نقاط قوت دولت دکتر احمدینژاد بود که بار ها مورد تایید مقام معظم رهبری نیر قرار گرفت. ما نیز با حمایت و دادن رای به دکتر جلیلی به دنبال تداوم این نگاه و عملکرد درخشان در سیاست های خارجی دولت جمهوری اسلامی ایران و تحقق منویات ولایت فقیه در این راستا هستیم.
محمد عابدینی
1392/3/9